TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL VE ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ
Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda yer alıp, katı, sıvı ve gaz hallerinde kullanılmaktadırlar. Her tür endüstride kullanılmakta olduğundan, günümüzde çalışanların bir çoğu kimyasal tehlikeye şu ya da bu şekilde maruz kalmaktadır.
Bu kimyasalların birçoğu insanlara ve çevreye büyük ölçüde zararlar verebilmektedir. Sanayide kullanılan kimyasal maddeler, dikkatsizlik ve yanlış kullanım durumunda oluşan iş kazalarının ve sağlık problemlerinin başlıca nedenleri arasındadırlar.
Korunmak ve korumak için öncelikle riskler belirlenmeli ve risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Risk değerlendirmesi ile kimyasal maddeler risk derecelerine göre sınıflandırılır ve buna göre uygun önlemler alınarak, çalışanların sağlık ve güvenliği korunur.
İşyeri ortamında tehlikeli kimyasal maddenin oluşturduğu riski ortadan kaldırmanın yolu, işyeri ortamında bu maddenin bulunmamasıdır. Bunu sağlamak için, mümkünse tehlikeli kimyasal madde, başka bir maddeyle değiştirilmeli veya proses değişikliği yapmaya çalışılmalıdır. Teknik olarak kimyasal madde veya proses değişimi yapmanın mümkün olmadığı durumlarda işyeri ortamındaki risk, gerekli önleme ve koruma yöntemleri kullanılarak azaltılmalıdır. Risk analizi sonuçları, alınması gereken önlemler ile ilgili bilgi verir.
1-GENEL ÖNLEME PRENSİPLERİ;
*Etkilenen çalışan sayısını en aza indirmek
.Çalışanların işyerinde belirli bölgelere girmelerini engellemek
.Tehlikeli kimyasal madde ile çalışılan bölümleri diğerlerinden ayırmak
*Maruziyet süresini ne aza indirmek;
.Yeterli havalandırma sağlamak
.Teknik proses değişikliği yapmak
*Uygun hijyen önlemleri
.Yeme-içme alanlarını belirlemek
*Ortamdaki kimyasal madde miktarını azaltmak
.İşyeri ortamında depolamak yerine gerektiği miktarda kimyasal madde bulundurulmasını sağlamak.
*Uygun iş ekipmanları sağlamak ve bakım yaptırmak
.İşe uygun ekipmanlar kullanılmasını sağlamak
.İş ekipmanı bakım protokolleri hazırlamak ve uygulamak
*İş organizasyonu
.Çalışanların kimyasal maddelerle temasını engellemek/azaltmak için dinlenme aralarının düzenlenmesi, rotasyon gibi uygun iş organizasyonu yapmak.
*Uygun çalışma prosedürleri
.İş aşamalarını , adım adım prosetürler ile anlatmak, güvenlik gerekliliklerini belirtmek, çalışanlara bu prosedürler ile ilgili eğitim vermek.
2-ÖZEL ÖNLEME PRENSİPLERİ
Tehlikeli kimyasal maddelerin oluşturduğu riskleri ortadan kaldırmak/azaltmak için Genel Önleme Yöntemleri, yeterli değil ise, işyeri ortamında kimyasal risklere karşı özel önleme/koruma yöntemleri kullanılmalıdır. Özel önleme/koruma yöntemi örnekleri;
- Kimyasal maddenin değiştirilmesi (tüm/kısmi)
- Güvenli iş ekipmanlarının kullanımı
- Otomasyon sistemi kullanımı
- Kimyasal maddenin fiziksel durumunun veya partikül büyüklüğünün değiştirilmesi
- Kapalı sistem/proses çevreleme işlemi
- Kimyasal maddeleri lokal olarak ortamdan uzaklaştırma
- Tehlikeli kimyasal maddelerin güvenli depolanması
- İşyerinde kirli çalışma gerektiren bölümlerin ayrılması
- Seyreltme yöntemi ile genel havalandırma
- Yangın önleme ve yangından korunma
- Kimyasal madde patlamalarını önleme ve korunma
- Tehlikeli kimyasal maddelerin güvenli kullanımı
- Güvenlik duşu ve göz duşu
- Kişisel koruyucu donanım kullanımı
İşyerinde tehlikeli kimyasal maddenin oluşturduğu riskler için koruma yöntemleri aşağıdaki öncelik sıralamasına göre değerlendirmesi yapılır ve bu değerlendirme yapılırken
⦁ Kimyasal maddenin özellikleri
⦁ Prosesin özellikleri
⦁ İşyeri ortamı
⦁ Yapılan iş yöntemi göz önünde bulundurulmalıdır.
Öncelik Sıralamasında
Birinci önceliğimiz Riski Ortadan Kaldırmak olup, bunun için Kimyasal maddenin tamamen değiştirilmesi gerekir. Prosesin modifikasyonu ve güvenli iş ekipmanı kullanımı ile bu yapılır. Bu işin metodu otomasyondur.
İkinci önceliğimiz Riski azaltmaktır. Bunun için Kemyasal maddenin bir miktarının değiştirilmesi veya kimyasal maddenin fiziksel durumunun değiştirilmesi yapılır. Proses olarak, Kapalı sistem kullanımı, Lokal Düzenleme ve İzolasyon yapılır. Bunun için işyeri ortamında Güvenli depolama, kirli bölümlerin ayrılması, Havalandırma, Yangın önlemleri işyeri ortamında yapılır. İş metodu olarak Güvenli kullanım ve Güvenli taşıma yapılır.
Üçüncü önceliğimiz Çalışanın korunmasıdır. İşyeri ortamında Gözduşu ve duş, Yangından korunma ve Patlamayı önleme/korunma yapılır. İş metodu olarak, Solunum, cilt ve göz korunması için KKD kullanılır.
!Boya sektörü Kimyasal Madde Maruziyetinin en fazla olduğu sektörlerdendir. Boya sektöründeki Genel ve Özel Önlemleri bir sonraki paylaşımda anlatacağız.(Bilgiler Çalışma Bakanlığı Kaynakları esas alınarak hazırlanmıştır)