İŞ KAZALARI

Kaza, Kasıt söz konusu olmaksızın meydana gelen, beklenmedik ve sonucu istenmeyen olay olarak tanımlanır.

İş kazası; iş gören işe veya iş eğitimine giderken veya işletme içinde çalışırken veya çalışma araçlarının bakımını ve muhafazasını yaparken aniden olan, iş görene bedensel zarar veren olaydır.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre İş kazası;  SİGORTALININ işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendin adına ve hesabına  bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,  Görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında  meydana gelen sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da  RUHEN  özüre uğratan olaydır.

İş Kazaları Sınıflamasında Oluşan Zararın sonuçlarına göre ( Yaralanma ile sonuçlanan kazalar, Bir günden fazla işten uzaklaşmaya neden olacak tedavi gerektirmeyen kazalar, bir günden fazla işten uzaklaşmayı gerektiren kazalar, sürekli iş görmezliğe neden olan kazalar ve ölüm ile sonuçlanan kazalar),  Oluşan zararın niteliğine Göre Kazalar ( Kafa yaralanmaları, boyun ve omurga yaralanmaları, göğüs kafesi, solunum organları yaralanmaları,  Kalça, dizkapağı, uyluk kemiği yaralanmaları,  Omuz, üst kol, dirsek yaralanmaları,  Ön kol, el bileği, el içi, parmak yaralanmaları,  Baldır ve ayak yaralanmaları, İç organ yaralanmaları, Ruhsal ve sinirsel tahribat yapan kazalar )  Olayın Meydana Geliş Şekline göre Kazalar ( Düşme ve incinme, Parça, malzeme düşmesi, Göze yabancı cisim kaçması, Yanma, makinelerden ve el aletlerinden olan kazalar, Elektrik kazaları, Ezilme ve sıkışma, Patlamalardan olan kazalar, Zararlı ve tehlikeli maddelere değme sonucu oluşan kazalar) olarak sınıflanabilir.

Kazaların Temel Nedenleri  (4M)

• İnsan (Man):

1. Psikolojik Nedenler: Unutkanlık, sıkıntı-üzüntü-keder, çevre etkileri, istem dışı, ihmalci davranış vb.
2. Fiziksel Nedenler: Yorgunluk, uykusuzluk, alkol, hastalık vb.
3. İşyeri nedenleri: İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim

• Makine (Machine)

1. Hatalı makine ve ekipman yerleşimi
2. Eksik veya kusurlu koruyucular
3. Yetersiz standardizasyon
4. Yetersiz kontrol ve bakım
5. Yetersiz mühendislik hizmetleri vb.

• Ortam- Çevre (Media):

1. Yetersiz çalışma bilgisi
2. Uygun olmayan çalışma metodu
3. Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı vb.

• Yönetim (Management):

1. Yetersiz yönetim organizasyonu
2. Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar
3. Yetersiz güvenlik yönetim planı
4. Eğitim ve öğretim yetersizliği
5. Uygun olmayan nezaret, yönetim ve rehberlik
6. Uygun olmayan personel istihdamı
7. Yetersiz sağlık kontrolleri

En çok iş kazası; 1- Metal   2- Maden   3- Tekstil

En çok ölümlü iş kazası:  1- inşaat   2- Nakliyat   3- Maden

İşkazalarında işverenlerin görev ve sorumlulukları:

• Yazılı mevzuatın gereğini yerine getirme
• Yazılı olmayan kuralların gereklerine uyma
• Eğitim
• Denetim
• Çalışanların, alınacak güvenlik kurallarına uymalarının sağlanması.

İş Kazasından Kaynaklanan Yükümlülükler: İş kazası ya da meslek hastalığı sonucunda, meslekte kazanma gücü kaybının oranı ne olursa olsun, beden tamlığının korunması ilkesi nedeniyle, sigortalının işvereni hakkında maddi ve manevi tazminat davası açması hakkı mevcuttur. Açılacak davanın, borçlar kanunu hükümlerine göre, akde muhalefetten doğan davalarda olduğu gibi, 10 yıllık zaman aşımı süresi içinde iş Mahkemelerine başvurularak açılması gerekmektedir.

MANEVİ TAZMİNAT: Çalışanın, işverenden isteyebileceği, hakimin takdir edeceği, matematiksel olarak herhangi bir hesabı gerektirmeyen uygun bir miktar paradan ibarettir.

MADDİ TAZMİNAT: Çalışanın işverenden isteyebileceği maddi tazminat ise daima matematiksel yönden hesaplamayı gerektiren ve zararın gerçek miktarını bulmaya ve karşılamaya yönelik bir tazminat çeşididir.

1. Rücu Tazminatı: İşverenden, Çalışanın veya ölmüşse varislerinin mahkeme yoluyla geri alabilecekleri tazminattır. SSK ve Genel Sağlık Sigortası kanununda tanımlanmıştır.
2. İş Göremezlik Tazminatı: Borçlar kanununda tanımlanmıştır. İş yapamadığı sürece maruz kalacağı zararın işverenden alınmasıdır.
3. Destekten Yoksunluk Tazminatı: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, ölen kimsenin destek olduğu kişiler tarafından işverenden istenebilecek bir tazminat türüdür.

İŞ KAZASINI OLUŞTURAN FAKTÖRLER:

• Psikolojik Faktörler
• Kişilik
• Kazaya yatkınlık
• Kaza istidadı
• Cehalet
• Stres
• Duygusal durum
• İşten Kaytarma
• Sosyolojik Faktörler: Kaza geçiren çalışanların pek çoğunda sosyopatik davranışlar,, kanun tanımazlık, suçluluk, ailevi anlaşmazlık, başkaları ile anlaşamama, düşmanlık ve kırgınlık, sorumsuzluk, alkol alışkanlığı gibi durumların bulunduğunu belirtmişlerdir.
• Fizyolojik Faktörler: Fizyolojik modeller, sağırlık, körlük veya her hangi bir kas kuvveti eksikliğinin her biri bir kaza sebebi olabilir. Aynı şekilde uykusuzluk ve yorgunlukta kaza sebebidir.
• Teknik Faktörler: Yönetim, makine, malzeme, çevre

İş Kazalarında Korunma Metodları

1. Mühendislik
2. İkna ve Teşvik
3. Ergonomiden yararlanma
4. Disiplin Kuralları

İş Kazalarının Soruşturulmasının Amacı;

Sorgulama şu kelimelerle yapılmalıdır: Kim, Ne, Ne Zaman, Nerede, Neden, Nasıl?

• Yaralanan kişinin yaptığı iş NEYDİ?
• Kaza esnasında yaralanan kişinin yaptığı ya da yapmaya çalıştığı iş tam olarak neydi?
• Kaza sırasında yaralanan kişinin yaptığı işte kişi yeterli miydi? Kişi yeterli eğitimi aldı mi?
• Yaralanan kişi kazaya dahil olan ekipmanı kullanmaya ya da işi yapmaya yetkili miydi?
• Kaza sırasında diğer işçiler de orada mıydı? Eğer öyleyse onlar kimdi ve ne yapıyorlardı?
• Sorgulanan görev, onaylanan prosedüre göre yerine getiriliyor muydu?
• Kişisel koruyucu ekipman dahil olmak üzere uygun ekipman kullanılıyor muydu?
• Yaralanan işçi işte yeni miydi?
• İşlem/ ekipman/ sistem yeni miydi?
• Yaralanan kişiye, kaza öncesinde tavsiyede bulunulmuş muydu?
• Açık bir şekilde takip edilmeyen güvenlik kuralları veya prosedürleri mevcut muydu?
• Kaza nerede oldu?
• Kaza esnasında kaza mahallinin şartları nasıldı?
• Daha önce buna benzer bir kaza meydana geldi mi?
• Kazayı önleyecek açık çözümler mevcut muydu?

Soruşturmanın Yönetimi ve RAPORLAMA

• Kaza mahallinin izolasyonu
• Bütün kanıtların kaydedilmesi
• Olay mahallinin fotoğrafının çekilmesi
• Şahitlerin belirlenmesi
• Şahitlerle görüşme

BİLDİRİM: İş kazası, İŞVEREN  tarafından o yer yetkili kolluk kuvvetlerine DERHAL ve  Kuruma en geç kazadan sonraki 3  İŞ GÜNÜ içinde,    ÇALIŞAN BAKIMINDAN, Kendisi tarafından bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra 3 İŞGÜNÜ içinde,   İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile SOSYAL GÜVENLİK KURUMU na  bildirilmesi zorunludur.

İşveren, iş kazasına uğrayan sigortalıya SGK kurumunca işe el konuncaya kadar, sağlık durumunun gerektirdiği sağlık yardımlarını yapmakla yükümlüdür.

6331 sayılı İş Kanununa göre; İşverenler işyerlerinde meydana gelen iş kazasını ve tespit edilecek meslek hastalığını 3 İŞ GÜNÜ içinde yazı ile ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.  Sosyal Güvenlik Kurumuna da en geç kazadan sonraki 3 İŞ GÜNÜ içinde “ iş kazası bildirgesi” ile  bildirmek zorundadır.

Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az 50 işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her işveren bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurmakla yükümlüdür.

Sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işverenler   İSG Uzmanı görevlendirmekle yükümlüdürler.

DİKKAT!:    İLO  VERİLERİNE GİRE, İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARI NEDENİYLE TÜRKİYE DE HER GÜN 3 İŞÇİ, DÜNYADA İSE HER GÜN ORTALAMA 5.000 İŞÇİ , YILDA İSE 2 MİLYON İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRMEKTEDİR.

Kazalar Kimleri Etkiler:  Bir kazadan   Çalışan, Ailesi, Amirle, Çalışma arkadaşları ve Çalıştığı kuruluş etkilenir.

KAZA TEORİLERİ:

• Tek Faktör Teorisi
• Enerji Teorisi
• İnsan Faktörleri Kuramı
• Kaza/Olay kuramı
• Sistem Kuramı
• Kombinasyon Kuramı
• Epidemiyoloji Kuramı
• Çok Etken Teorisi
• Domino Etkisi

2012 yılında toplam  74.871  Sigortalı İşçi kaza geçirmiştir.  Bu kazalarda 744 kişi hayatını kaybetmiş.

2012 yılında meydana gelen iş kazalarının 13.401 i Makinelerin sebep olduğu kazalar,  11.088 i düşen bir cismin çarpıp devirmesi,  8541 i kişilerin yüksek bir yerden düşmesi,  5461 i kişilerin zeminde düşmesi şeklinde gerçekleşmiştir.

2012 yılında 40.000 civarında Meslek Hastalığı tespit edilmesi gerekirken,  395 Meslek hastalığı tespit edilebildi. Tespit edilen meslek hastalıklarının  246 sı ( %62,2)  si SİLİKOZ dur.

NOT: İstatistiki veriler 2013 yılına ait olup, yeni verilere ulaşıldığında özellikle paylaşılacaktır.

• Dr. Abdullah İnan
• iş güvenliği
• iş kazaları
• iş kazası
• iş sağlığı
• iş sağlığı ve güvenliği
• İSG
• isg sınavı
• isg sınavı ders notları
• isg sınavı hazırlık