1 – Parlayabilen gazlar: (Genel olarak kullanılan bu gazlar hakkında aşağıda biraz daha ayrıntılı bilgi verilecektir.)
2 – Parlamayan gazlar: Hiçbir konsantrasyonda hava veya oksijen ile yanmazlar . Bunlara örnek olarak;
Hava;
Oksijen (O2) : % hacim olarak 20.95
Nitrojen ( Azot )(N2) : % hacim olarak 78.07
Asal gazlar, H2, Ozon (03) : % hacim olarak 0.95
Karbon dioksit (CO2) : % hacim olarak 0,03
Azot (N2)
Helyum (He) ve diğer asal gazlar {Neon (Ne), Argon (Ar), Kripton (Kr), Kisinon (Xe), Radon (Rn) } .
Karbon dioksit (CO2),
Kükürt dioksit (SO2) verilebilir.
3 – Reaktif gazlar: Bazı koşullar altında diğer maddelerle kimyasal olara reaksiyona girerler. Bu gazlar;
Flüor (F)
Klor (Cl2) (parlamayan gaz olarak sınıflandırılır) ile hidrojen (H2) (parlayabilen bir gaz) arasındaki reaksiyon.
Asetilen (CH\CH)
Metil asetilen (CH3C\CH )
Propilen (CH3CH:CH2) ve
Vinil klorür’dür (-CH2:CHCl) .
4 – Toksik (zehirli) gazlar: Solunum atmosferine yayıldıklarında ciddi sağlık sakıncaları yaratabilirler. Bunlara örnek;
Klor (Cl2)
Hidrojen sülfür (H2S)
Amonyak (NH3)
Karbonmonoksit (CO) verilebilir.
GAZLARIN KULLANIMLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI
- Yakıt gazları
- Endüstriyel (sınai) gazlar.
- Tıbbi gazlar {Siklo propan, Oksijen, Azot monoksit (nitrous oxide) }
GAZLARIN İNSAN BÜNYESİNE ETKİSİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI
- Basit Boğucu Gazlar;
Azot (N2) , karbondioksit (CO2) ve metan (CH4) bu sınıfa örnek olarak gösterilebilir. Örneğin karbondioksitin işyeri çalışma ortamında bulunmasına izin verilebilecek en fazla miktarı (MAK değeri; Müsadeedilebilir Azami Konsantrasyon’u) 5000 ppm (milyon hacimde kısım olarak) gibi yüksek bir değerdir. Bu sınıftaki gazlar normal havadaki %20,9 oksijen oranını düşürmek suretiyle boğucu etki gösterebilirler.
Not: Havadaki oksijen oranı hacimce;
% 12 – 14 olursa; derin soluma, nabızda hızlanma ve koordinasyon bozukluğu.
%10 – 12 olursa; baş dönmesi, istekli hareketlerde güçlük.
% 8 – 10 olursa; bulantı, kusma, baygınlık, yüzde solukluk.
% 6 – 8 olursa; 8 – 6 dakikada ölüm.
% 4 olursa; çok kısa bir zamanda ölüm olabilir.
- Kimyasal Boğucu Gazlar;
Değişik mekanizmalarla hücre oksidasyonunu etkiler ve toksik etki gösterir. Örnek olarak (aynı zamanda karşılarında çalışma ortamında bulunmasına izin verilebilecek değerleri – TLV: Eşik Sınır Değerleri- de verilmiştir):
Karbon monoksit (CO) :50 ppm
Hidrojen siyanür (HCN) :10 ppm
Hidrojen sülfür (H2S) :10 ppm
- Tahriş Yapan Gazlar;
Özellikle üst solunum yollarında, gözlerde, deride çeşitli derecelerde tahrişe neden olabilirle. Örnek olarak;
Amonyak (NH3) :25 ppm
Klor (Cl2) :1
Azot dioksit (NO2) :5 ppm
Kükürt dioksit (SO2) :0,1 ppm
Ozon (O3) :0,1 ppm
Amonyak, klor ve kükürt dioksit’de etki hemen hissedilebilir. Ancak azot dioksit (NO2) ve fosgen’de (COCl2) etki birkaç saat sonra hissedilebilir.
- Sistemik zehir etkisi gösteren gazlar: Örnek olarak ( bazı izabe fırınlarında veya anılan maddeleri içeren metaller kaynak yapılırken açığa çıkabilirler);
Arsin (AsH3) :0,05 ppm
Fosfin (PH3) :0,3 ppm
Stibin (SbH3) :0,1 ppm
Fosfin’de baygınlık, kan basıncında düşme, ishal ,
Arsin ve ve Stibin’de hemoliz ve hemoglobinuri görülür.
